Stres w ciąży może wpływać na zdrowie zarówno matki, jak i dziecka. Przyczyny i objawy stresu w tym okresie mogą być zróżnicowane, ale zazwyczaj są związane z fizycznymi, emocjonalnymi i społecznymi zmianami, jakie towarzyszą ciąży.
Przyczyny stresu w ciąży
Troski związane z zapewnieniem odpowiednich środków finansowych na potrzeby dziecka oraz koszty związane z opieką medyczną mogą być przyczyną stresu. Fluktuacje hormonalne, charakterystyczne dla ciąży, mogą wpływać na samopoczucie emocjonalne i zwiększać podatność na stres. Oczekiwania i obawy dotyczące przyszłości, szczególnie jeśli to pierwsza ciąża, mogą generować stres. Fizyczne przemiany, takie jak przyrost masy ciała, obrzęki, zmiany w wyglądzie, mogą wpływać na poczucie własnej wartości i wywoływać stres. Oczekiwania społeczne dotyczące roli matki, porównywanie się z innymi przyszłymi matkami oraz komentarze otoczenia mogą być źródłem stresu. Jeśli ciąża wiąże się z problemami zdrowotnymi, zarówno dla mamy, jak i dziecka, może to generować dodatkowy stres. Brak wsparcia ze strony partnera, rodziny czy przyjaciół może zwiększyć uczucie izolacji i stresu. Strach przed porodem, obawy o zdrowie dziecka czy o własne zdolności jako matki mogą wywoływać stres.
Objawy stresu w ciąży
Najczęstsze objawy stresu w ciąży to m.in. wzrost podatności na wahania nastroju, uczucie smutku czy zirytowania. Trudności w zasypianiu, problemy z utrzymaniem snu lub koszmary senne. Nadmierna konsumpcja jedzenia lub utrata apetytu związana ze stresem. Bóle głowy, bóle brzucha, napięcie mięśniowe czy problemy trawienne. Unikanie kontaktu z innymi, chęć izolacji społecznej. Nadmierne zmartwienia dotyczące zdrowia dziecka czy samej ciąży. Zmiany w codziennych nawykach, takie jak palenie papierosów czy nadmierne spożywanie alkoholu. Trudności w skupieniu uwagi, problemy z zapamiętywaniem czy podejmowaniem decyzji.
Radzenie sobie ze stresem w ciąży
Otwarta rozmowa z partnerem, przyjaciółmi czy profesjonalistą ds. zdrowia może pomóc w wyrażeniu uczuć i uzyskaniu wsparcia. Uczestnictwo w grupach wsparcia dla przyszłych mam, dzielenie się doświadczeniami z innymi kobietami przechodzącymi przez ciążę, a także korzystanie z pomocy ze strony rodziny i przyjaciół może znacząco zmniejszyć uczucie izolacji. Regularna aktywność fizyczna, zdrowa dieta i odpowiednia ilość snu mogą wspomagać zarówno zdrowie psychiczne, jak i fizyczne. Ćwiczenia oddechowe, medytacja czy joga mogą być skutecznymi technikami relaksacyjnymi pomagającymi w redukcji stresu. Akceptacja, że ciąża to czas zmian i adaptacja do nowej roli, może zmniejszyć presję i stres związany z niepewnością. W przypadku silnego stresu, depresji lub innych trudności emocjonalnych warto skonsultować się z lekarzem lub psychoterapeutą, aby uzyskać profesjonalne wsparcie. Utrzymywanie kontaktu z przyjaciółmi i rodziną, uczestnictwo w pozytywnych aktywnościach społecznych, może pomóc w zminimalizowaniu uczucia izolacji. Zdobycie wiedzy na temat przebiegu ciąży, porodu i opieki nad noworodkiem może zwiększyć pewność siebie i zmniejszyć lęk. Aktywne uczestnictwo w planowaniu porodu, rozmowy z lekarzem i położną, a także uczestnictwo w kursach przygotowujących do porodu mogą zminimalizować lęk związany z niepewnością.
Ciąża to może też być dobry czas na to, aby wziąć udział w treningu uważności – to bezpieczny trening nawet na końcówce ciąży, bo trenujemy umysł więc nie ma znaczenia stan ciała. Korzyści związane z praktyką uważności mogą być wspierające w czasie ciąży, mogą też się okazać bardzo przydatne w czasie porodu a z pewnością ułatwią rodzicielską ścieżkę.
Nie da się uniknąć stresu w życiu a okres ciąży i wielka zmiana związana z pojawieniem się dziecka to okres obfitujący w wiele trudnych – obok tych pięknych – wydarzeń. Wydaje się więc, że umiejętność rozpoznawania własnych stanów emocjonalnych, zauważania nawyków mentalnych czy zmniejszenie reaktywności to obszary, gdzie uważność może najbardziej wesprzeć przyszłą mamę. Jest to okazja do wypracowania w sobie bardziej wspierających wzorców reagowania na stres a to kompetencja bardzo przydatna podczas całej przygody rodzicielskiej. Pamiętam jedną mamę, która dołączyła w zaawansowanej ciąży do kursu online a na zajęciach podsumowujących – miesiąc po kursie – mieliśmy okazję poznać jej synka. Był z nami przez wiele tygodni, ale po drugiej stronie brzucha. To też dla nas jako dla grupy była bardzo poruszająca chwila.
Zapraszam na kursy uważności – to może być wspaniała inwestycja w dobrostan i kondycję mamy a z nią – dziecka – bo jak wiemy te stany emocjonalne są ze sobą bardzo splecione.
